Zabezpieczenia przeciwpożarowe – jak chronią Twoją inwestycję?

Bezpieczeństwo przeciwpożarowe budynku to kwestia, która wymaga kompleksowego podejścia zarówno do samej konstrukcji, jak i do instalacji takich jak klimatyzacja, wentylacja, instalacje sanitarne czy elektryczne. Kluczową rolę w tej ochronie pełnią odpowiednie zabezpieczenia przeciwpożarowe, które skutecznie zapobiegają rozprzestrzenianiu się ognia i dymu, minimalizując ryzyko strat materialnych i zagrożenie dla życia ludzi. W tym artykule przybliżymy Państwu podstawowe zagadnienia związane z ochroną przeciwpożarową oraz pokażemy, jak prawidłowo wdrożyć odpowiednie zabezpieczenia ppoż.

Dlaczego zabezpieczenia przeciwpożarowe są niezbędne?

W budynku istnieje wiele potencjalnych dróg przenikania ognia i dymu. Źródłem zagrożenia mogą być nie tylko przegrody budowlane, okna czy drzwi, ale także przejścia instalacyjne. Trasy instalacyjne, takie jak kanały wentylacyjne, rury klimatyzacyjne, instalacje sanitarne czy przewody elektryczne, stanowią naturalne ścieżki, przez które ogień może szybko się rozprzestrzeniać. Niezabezpieczone lub niewłaściwie zabezpieczone przepusty przez przegrody budowlane mogą prowadzić do gwałtownego rozprzestrzeniania się pożaru, co nie tylko zwiększa ryzyko strat materialnych, ale przede wszystkim stanowi poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi.

Najczęściej spotykane oznaczenia w projektach to symbole REI, EI oraz EIS, którym towarzyszy liczba porządkowa w przedziale od 30 do 240. W praktyce każda z liter odnosi się do innego parametru, który określa, w jaki sposób przejście w przegrodzie powinno być zabezpieczone. Liczba obok symbolu to czas wyrażony w minutach, przez który dany element powinien utrzymać swoje właściwości w warunkach pożaru.

1. R – odporność konstrukcji na wytrzymałość
   W czasie pożaru i przy wystąpieniu wysokich temperatur konstrukcja ulega osłabieniu, a elementy stalowe mogą odkształcać się, zmieniając swoje właściwości fizyczne, takie jak wytrzymałość czy zrywalność. Elementy oznaczone literą „R” muszą zapewniać ochronę przed tymi skutkami oddziaływania ognia na konstrukcję.
2. E – odporność przegrody na przenikanie ognia
   Elementy przejść lub przegrody budowlane oznaczone literą „E” mają za zadanie skutecznie zabezpieczać przed przenikaniem ognia, czyli zapobiegać ich spaleniu w określonym czasie.
3. I – izolacyjność cieplna przegrody
   Parametr wskazujący na odporność przejścia na przepływ ciepła. Elementy oznaczone literą „I” mają za zadanie ograniczyć przepływ wysokiej temperatury między strefą objętą pożarem a strefą, w której pożar się nie rozprzestrzenił.
4. S – dymoszczelność
   Ten parametr wskazuje na zdolność przegrody do zapobiegania przedostawaniu się dymu. Dym jest szczególnie niebezpieczny podczas pożaru, gdyż powoduje zatrucie, ogranicza widoczność i utrudnia ewakuację. Dlatego też oznaczenie „S” stosuje się na ciągach ewakuacyjnych, takich jak klatki schodowe, oraz na instalacjach, które mogą ułatwić rozprzestrzenianie się dymu między pomieszczeniami i strefami, np. w instalacjach wentylacyjnych.

Rodzaje zabezpieczeń przeciwpożarowych

W zależności od typu instalacji i rodzaju przegrody stosuje się różne materiały zabezpieczające. Poznaj najczęściej używane rozwiązania w branży HVAC.

Farba ogniochronna – lekka ochrona konstrukcji stalowych

Farba ogniochronna zabezpiecza nie tylko konstrukcje stalowe przed nadmiernym nagrzewaniem się w trakcie pożaru, ale również stalowe rury, izolacje oraz niektóre przejścia elektryczne. Pod wpływem temperatury pęcznieje, tworząc izolacyjną warstwę ochronną. Idealnie sprawdza się w halach przemysłowych i magazynach.

Kołnierz i opaska ogniochronna – skuteczne zabezpieczenie rur

Kołnierz ogniochronny zakładany jest na rury palne instalacji sanitarnych w tym instalacje wykonane z rur z tworzyw sztucznych takich jak PP, PE, PEX i kanalizacyjnych. Niektóre z rozwiązań nadają się również do stosowania na rurach izolowanych, klimatyzacyjnych czy przejściach kombinowanych. Pod wpływem ognia materiał pęczniejący zamyka przestrzeń po stopionej rurze, zapobiegając rozprzestrzenianiu się ognia.

Masa i pasta ogniochronna – wszechstronność zastosowania

Masa ogniochronna (lub pasta ogniochronna) to elastyczny materiał służący do uszczelniania przepustów kablowych i rur. Dzięki właściwościom pęczniejącym masa ogniochronna jest jednym z najbardziej uniwersalnych zabezpieczeń ppoż.

Piana ogniochronna – szybka instalacja

Piana ogniochronna to łatwy w aplikacji materiał, przeznaczony w szczególności do osadzania drzwi i okien w przegrodach oddzielenia pożarowego.

Klapy przeciwpożarowe

Klapy przeciwpożarowe są obowiązkowym elementem każdej instalacji wentylacyjnej i oddymiającej, która przecina przegrody ogniowe. Ich głównym zadaniem jest automatyczne odcięcie przepływu powietrza w kanale w momencie wykrycia krytycznej temperatury (najczęściej 72°C lub 95°C, w zależności od klasy), zapobiegając tym samym rozprzestrzenianiu się ognia i dymu między strefami pożarowymi.

Montaż klapy przeciwpożarowej musi być wykonany w przegrodzie oddzielenia pożarowego w sposób szczelny, zgodnie z wymaganymi parametrami odporności ogniowej, takimi jak EI60, EI120 itd., oraz zgodnie z wytycznymi producenta i aprobatą techniczną. Ważne jest, aby klapa była zamontowana bez przerw i mostków termicznych, a jej uszczelnienie masą ogniochronną miało odpowiednią jakość, co zapewnia utrzymanie klasy odporności ogniowej całego układu.

Na co zwrócić uwagę przy montażu zabezpieczeń ppoż?

Aby zabezpieczenie ppoż było skuteczne, kluczowy jest profesjonalny montaż. Oto 4 podstawowe zasady, które warto przestrzegać:

1. Dobór odpowiedniego systemu – zabezpieczenia muszą być prawidłowo dobrane do rodzaju instalacji oraz typu przegrody.
2. Certyfikowane produkty – używaj tylko materiałów posiadających odpowiednie atesty i certyfikaty –
3. Fachowy montaż – korzystaj z usług sprawdzonych firm instalatorskich, które posiadają niezbędną wiedzę i uprawnienia
4. Regularne przeglądy – jak każdy element budowlany również przejścia ppoż wymagają okresowo kontroluj stan zabezpieczeń

Najczęściej popełniane błędy:

1. Używanie zwykłych pianek montażowych zamiast piany ogniochronnej – Zwykłe pianki montażowe nie spełniają wymagań ochrony przeciwpożarowej, dlatego w miejscach narażonych na ogień należy stosować wyłącznie piana ogniochronną, która zapewnia odpowiednią odporność ogniową.
2. Nieprawidłowe wykonanie przejścia ppoż. – Przykładem błędu może być zbyt cienka warstwa farby ogniochronnej lub niewystarczająca ilość owinięć taśmą ppoż. w stosunku do średnicy rury lub przewodu. Tego typu niedopatrzenia mogą skutkować obniżeniem skuteczności zabezpieczenia.
3. Stosowanie niewłaściwego zabezpieczenia ppoż. w zależności od rodzaju materiału – Na przykład, używanie piany przeciwpożarowej przeznaczonej do uszczelniania drzwi i okien do zabezpieczenia instalacji sanitarnych to błąd, ponieważ różne materiały wymagają specjalistycznych produktów dostosowanych do ich specyfiki.
4. Brak oznaczenia przejścia przeciwpożarowego – Każde zabezpieczenie ppoż. musi być odpowiednio oznaczone. Należy zastosować np. samoprzylepną aprobatę, na której wskazane będą dane osoby wykonującej zabezpieczenie oraz materiał użyty do jego realizacji. Takie oznaczenie jest niezbędne dla prawidłowej identyfikacji i ewentualnej kontroli.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania o zabezpieczenia przeciwpożarowe

Czy zabezpieczenia przeciwpożarowe są obowiązkowe?

Tak, przepisy budowlane jasno określają wymóg stosowania zabezpieczeń przeciwpożarowych w określonych miejscach, szczególnie w budynkach przemysłowych, usługowych i wielorodzinnych.

Jaką grubość powinna mieć farba ogniochronna na konstrukcji stalowej?

Jest to jedno z wielu pytań pojawiających się od wykonawców dotyczących sposobu wykonania danego przejścia. Zwykle dla klasy odporności ogniowej R60 stosuje się grubość farby około 1-1,5 mm, ale sposób wykonania prawidłowego przejścia określa producent w dokumentacji technicznej.

Czy mogę samodzielnie montować zabezpieczenia przeciwpożarowe?

Nie. Takie prace należy zlecić fachowcom, którzy zostali przeszkoleni w zakresie montażu przez producenta. Samodzielny montaż może skutkować błędami , obniżeniem skuteczności ochrony ppoż, a nawet odpowiedzialnością karną.

Podsumowanie – inwestuj w skuteczne zabezpieczenia przeciwpożarowe!

Zabezpieczenia przeciwpożarowe stanowią fundament bezpieczeństwa zarówno Twojego domu, jak i obiektów przemysłowych. Profesjonalnie dobrane i prawidłowo zamontowane systemy, takie jak farby ogniochronne, kołnierze ogniochronne czy masy ogniochronne, mogą nie tylko uratować życie, ale także skutecznie chronić Twój majątek przed ogromnymi stratami. Nie warto ryzykować – postaw na sprawdzone rozwiązania i skorzystaj z usług doświadczonych specjalistów, którzy zapewnią Ci pełną ochronę.

Dobór okapu gastronomicznego:

Podstawą do doboru wydajności i rozmiaru okapu gastronomicznego są stosowane najczęściej dwie normy. Pierwsza z nich to harmonizowana norma PN-EN 16282-1:2017-09E oraz niemiecka norma VDI 2052. Obie odnoszą się do projektowania i eksploatacji systemów wentylacji w obiektach gastronomicznych, w tym do wymiarowania okapów kuchennych.

Norma PN-EN 16282-1:2017-09E określa ogólne wymagania dotyczące wentylacji kuchni, obejmując takie aspekty jak temperatura, wilgotność oraz hałas. Zawiera także metodę obliczania strumieni objętościowych powietrza. Norma ma zastosowanie do systemów wentylacyjnych w kuchniach przemysłowych, ich powierzchniach pomocniczych oraz w innych instalacjach przetwarzających żywność na potrzeby przemysłowe. Kuchnie i ich powierzchnie to specjalistyczne pomieszczenia, w których przygotowuje się posiłki, myje i czyści naczynia oraz przechowuje żywność . Norma ta jest zalecana do stosowania w przypadku wentylacji wszystkich kuchni, z wyjątkiem kuchni domowych. Co istotne, zawiera również wskazówki dotyczące wykorzystywania jej do weryfikacji efektywności systemów wentylacyjnych podczas inspekcji i pomiarów.

Norma VDI 2052 określa również parametry obliczeniowe ,ale szczegółowiej zajmuje się tematyką jaki rozmiaru urządzenia. Porusza m.in temat jaki okap powinien być wystarczająco szeroki, aby objąć całą powierzchnię płyty grzewczej, a najlepiej być od niej nieco szerszy. Zalecana odległość od płyty grzewczej (zarówno gazowej, jak i elektrycznej) to 70-75 cm dla okapów przyściennych i 60 cm dla okapów podszafkowych. W przypadku okapów przemysłowych, wymiary i odległości montażu mogą się różnić w zależności od rodzaju urządzenia i specyfiki kuchni. 

Rozmiar okapu gastronomicznego:

Poniższe informacje przewidują duże uproszczenie związane z doborem gabarytu okapu gastronomicznego. Firmy dostarczające rozwiązania biorą pod uwagę nie tylko wielkość stanowiska, ale również intensywność procesów np. gotowania, smażenia, pieczenie etc.

Szerokość: Okap powinien być co najmniej tak szeroki jak płyta grzewcza, a najlepiej nieco szerszy. 

Głębokość: Okap powinien być na tyle głęboki, aby efektywnie wychwytywać opary i zanieczyszczenia znad płyty grzewczej. 

Wysokość: Zalecana odległość montażu okapu przyściennego i skośnego to 70-75 cm nad płytą gazową i 60 cm nad płytą indukcyjną. 

Wysokość okapu wyspowego: Zależy od typu okapu oraz odległości od ściany, zalecana odległość od płyty grzewczej to 70-75 cm. 

Dodatkowe uwagi:

• W przypadku kuchni z piecem konwekcyjno-parowym, okap powinien być większy i mieć szerszy obrys zewnętrzny, aby efektywnie usuwać opary. 

Ważne jest, aby kanał wentylacyjny miał odpowiednią średnicę (najczęściej 150 mm), a w przypadku silnika zewnętrznego, nawet większą.  Należy unikać zbyt wąskich kanałów wentylacyjnych, ponieważ mogą one obniżać wydajność okapu i zwiększać poziom hałasu.  Przy wyborze okapu warto zwrócić uwagę na jego wydajność, poziom hałasu i design, aby spełniał on oczekiwania użytkownika.  Ważny jest również profesjonalny montaż okapu, aby zapewnić jego prawidłowe działanie i bezpieczeństwo. 

Warunki komfortu w kuchni gastronomicznej:

Komfort użytkownika w kuchni gastronomicznej jest zależny od utrzymania odpowiednich warunków środowiskowych. Optymalny zakres to temperatura w granicach 18–26°C oraz wilgotność względna od 30% do 90%, przy maksymalnej zawartości wilgoci w powietrzu wynoszącej 11,5 g/kg. Takie parametry zapewniają komfort pracy dla osoby ubranej w odzież o izolacyjności cieplnej 0,6 clo. Drugi, bardziej tolerowany zakres warunków środowiskowych, obejmuje temperatury do 32°C oraz wilgotność bezwzględną do 16,5 g/kg. Dodatkowo, prędkość powietrza zmienia się w zależności od temperatury i wynosi od 0,22 m/s przy 18°C do 0,54 m/s przy 34°C. Wartości parametrów zawartych w obszarze komfortu powinny być utrzymywane na stałe, chociaż dopuszczalne są również chwilowe zmiany, które mieszczą się w obszarze tolerowanym.

Ilość powietrza wywiewanego przez okap w kuchni gastronomicznej.

Samo zagadnienie jest bardziej skomplikowane niż mogło by się wydawać. Upraszczając, dobór wydajności możemy podzielić na dwa etapy: wstępny i szczegółowy. Dobór szczegółowy pozostawiamy całkowicie projektantowi instalacji. Dla wstępnych założeń możemy przyjąć ilość wymian w pomieszczeniu lub przeliczyć zapotrzebowanie na m2.

Obliczenia wstępne dla kuchni

Metoda wstępna jest stosowana, gdy projektant nie dysponuje szczegółowym projektem technologicznym i opiera się jedynie na ogólnych danych dotyczących kuchni. W takim przypadku, zgodnie z normą PN-EN 16282-1, używa się tabeli zawierającej wskaźnikowe ilości powietrza wentylacyjnego, które zależą od przeznaczenia przestrzeni w kuchni. Wskaźniki te wynoszą:

• 90 m³/h na 1 m² powierzchni dla ogólnej powierzchni kuchni,
• 120 m³/h na 1 m² dla przestrzeni, w których wykonywane są procesy takie jak smażenie, grillowanie, pieczenie oraz zmywanie naczyń.

VDI 2052, podobnie jak PN-EN 16282-1, również stosuje przeliczanie ilości powietrza przypadającej na 1 m² powierzchni podłogi. Zamiast tabeli, wytyczne niemieckie zawierają wykres, na podstawie którego można odczytać wymaganą ilość powietrza wentylacyjnego. Choć wykres jest mniej przejrzysty, dla ogólnej kuchni oraz przestrzeni do grillowania, smażenia i zmywania wartości te są zbliżone do tych podanych w normie. Dla przestrzeni przeznaczonych do pieczenia wykres VDI 2052 sugeruje wartość około 100 m³/(h·m²), podczas gdy norma PN-EN 16282-1 podaje wartość 120 m³/(h·m²). Oznacza to, że stosując wytyczne VDI 2052, dla tych przestrzeni strumień powietrza będzie niższy.

Jak wykonać szczegółowy dobór okapu dowiesz się w drugiej części artykułu.

Inne istotne aspekty związane z wyposażeniem okapu:

Podczas wyboru okapu poza częścią związaną z jego wielkością i krotnością wyciąganego powietrza niezwykle istotnym elementem jest dodatkowe wyposażenie okapu. Jednym z podstawowych elementów jest filtr. W podstawowych rozwiązaniach stosuje się tylko i wyłącznie filtr tłuszczowy. Profesjonalni producenci prześcigają się jednak w metodyce filtracji dokładając najczęściej filtry cyklonowe lub multicyklonowe. Dodatkowo często spotyka się rozwiązania związane z nawiewną kurtyną powietrzną w okapie i lampami UV lub ozonatorami powietrza.

Jak działa filtr cyklonowy i multi cyklonowy ?

Filtry multicyklonowe wykorzystują najczęściej siłę odśrodkową do efektywnej separacji cząsteczek tłuszczu z powietrza. Dzięki tej technologii osiągają skuteczność sięgającą 94% w przypadku cząsteczek o wielkości już od 6 µm (mikrometrów). Zastosowanie drugiego stopnia filtracji zwiększa tę skuteczność do 99% przy tej samej wielkości cząstki.

Kiedy powietrze nasycone tłuszczem trafia do filtra cyklonowego jest zmuszone zmienić swoją ścieżkę w serię wirów. Cząsteczki tłuszczu, mające zbyt dużą bezwładność, nie są w stanie podążać za krzywą strumienia cyklonu. Na skutek działania siły odśrodkowej, cząstki te uderzają w wewnętrzne ściany kanałów filtra i są skutecznie odseparowywane od powietrza, które następnie opuszcza system wentylacyjny.

Nawiewna kurtyna powietrzna w okapie

System nawiewny ma na celu zapewnienie większego komfortu pracy obsługi i częściowe ograniczenie przedostawania się oparów z gotowania poza przestrzeń stanowiska pracy. Wprowadzenie świeżego powietrza dokładnie tam, gdzie jest ono najbardziej potrzebne. To rozwiązanie znacząco poprawia warunki pracy personelu, dostarczając powietrze bezpośrednio do strefy kuchni, która narażona jest na najwyższe obciążenia cieplne. Nawiewniki, które równomiernie rozprowadzają powietrze z niską prędkością, pozwalają uniknąć przeciągów, minimalizując mieszanie się nawiewanego powietrza z oparami. Rozwiązanie to zapewnia również niezmienną skuteczność okapów w wychwytywaniu i zatrzymywaniu zanieczyszczeń.

Lampa UV / ozonator – po co stosuje się w okapach ?

Oba wymienione rozwiązania mają na celu niwelację zapachów powstałych w czasie procesu gotowania, smażenie czy pieczenia. Lampa UV generująca promień ultrafioletowy o długości 185 nM działa jak generator ozonu. Rozwiązanie to jest jednak skutecznie wypierane na rzecz profesjonalnych generatorów ozonu. Dzieje się tak ze względu na swoją problematykę działania związaną z koniecznością wymiany świetlówek i niską skutecznością w przypadku zabrudzenia lampy.

Czy okap kuchenny można wpinać do centrali z odzyskiem ciepła ?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Można stosować takie układy, ale tylko w wypadku zastosowania skutecznej filtracji np. przez filtry cyklonowe. Dodatkowo warto zadbać podczas zamawiania centrali, aby producent zastosował wymiennik krzyżowy nadający się do mycia z większą szerokością lameli. Takie rozwiązanie gwarantuje bezawaryjne działanie układu.