Co to jest SMOG?
Smog jest mieszaniną szkodliwych substancji, zawieszoną w powietrzu. Powstaje jako efekt uboczny codziennej działalności człowieka. Ta szkodliwa chmura gazowa często unosi się nad miastem tworząc warunki , które zdecydowanie nie sprzyjają naszemu zdrowiu. Szacuje się ,że w samym Krakowie dochodzi do około 400 przedwczesnych zgonów z powodu zanieczyszczenia powietrza.
Historycznie wyróżniano smog londyński i smog z Los Angeles. Dziś zdecydowanie możemy mówić również o polskim smogu. Polski SMOG ze względu na mieszaninę bardzo przypomina ten Londyński, który w 1952 roku zebrał tysiące ofiar. Na szczęście nasza sytuacja nie jest tak tragiczna jak ta wspomniana ze stolicy Wilekiej Brytanii, ale nie jest też na tyle błaha, aby ją lekceważyć. Kraków znajduje się na 11 miejscu wśród miast Europy pod względem ilości zanieczyszczeń powietrza.
Lokalizacja miasta, a ruch powietrza.
Kraków ze względu na swoje położenie jest w wyjątkowo niekorzystnej sytuacji. Usytuowanie miasta w niecce Wisły zdecydowanie ogranicza ruch powietrza. Dodatkowo wydawanie pozwoleń na budowę budynków średniowysokich i wysokich w przestrzeni korytarzy powietrznych miasta również nie poprawia sytuacji. Gęsta zabudowa ulic, szczególnie w okolicach starego miasta praktycznie całkowicie uniemożliwia ruch powietrza w czasie sezonu grzewczego, przez co zanieczyszczone powietrze właściwie stoi w uliczkach.
Smog w Krakowie – przyczyny powstawania.
SMOG ,który znamy z Krakowa jest mieszaniną głównie tlenku węgla, azotu i siarki oraz pyłów o wielkości cząsteczek PM 10 i PM 2,5 w tym benzopirenu ( benzo(a)piernu ). Tak więc możemy powiedzieć ,że główną przyczyną SMOGU w Krakowie jest korzystanie z przestarzałych źródeł ogrzewania. Jest to bezpośrednia przyczyna powstania wcześniej wspomnianego benzopirenu, który powstaje w wyniku nie całkowitego spalania paliw kopalnianych. Jest to związaek szczególnie niebezpieczny dla człowieku i poświęcę mu osobny akapit. Do nie dawna sądzono, że innym z powodów jest również duże natężenie ruchu drogowego. W czasie pandemii okazało się jednak, że spadek ruchu drogowego nie wpływał znacząco na obniżenie ilości zanieczyszczeń powietrza.
Benzopiren – co to jest i dlaczego jest tak groźny?
Benopiern jak już wcześniej wspomniałem jest substancją powstałą w wyniku niecałkowitego spalania paliw kopalnianych. Należy on do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, którego pojedyncza cząstka jest w formie stałej. Jest to bardzo ważne ponieważ pomaga nam to sklasyfikować sposób walki prewencyjnej. Benzopiren jest jednak bardzo groźnym przeciwnikiem, często nazywanym „cichym zabójcom” . Bezpośrednio wpływa na nasze DNA, powoduje uszkodzenia wątroby, uczucie zmęczenia, spłyca oddech, osłabia układ odpornościowy i krwionośny, może być przyczyną problemów z płodnością, a co najgorsze jest często bezpośrednią przyczyną powstawania nowotworów. Już w 1987 roku międzynarodowa agencja badań na rakiem nazwała benzopiren czynnikiem kancerogennym.
Jak chronić się przed SMOGiem?
Działania prewencyjne musimy podzielić na te krótko jak i długofalowe. Na początek warto nasze mieszkanie wyposażyć w oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA np. Gree Eegle. W wyniku wentylacji mieszkania co godzinę dostarczamy od 100- 145 m3 powietrza zewnętrznego na godzinę. W domach z rekuperacją ta ilość sięga od 350m3/h nawet do 1000m3/h. Z wentylacji nie można jednak pod żadnym pozorem rezygnować. Jej brak prowadzi do nie mniej uciążliwych negatywnych skutków. Należy po prostu zadbać w czasie sezonu grzewczego o dodatkową filtrację.
Z działań długofalowych jest optymalizacja emisji zanieczyszczeń. Warto zadbać o termomodernizację budynków celem obniżenia potrzeb grzewczych. Ważne ,aby również wymieniać stare źródła ogrzewania np. na pompy ciepła. Są to działania ,które są niezbędne do zmniejszenia emisji SMOGU. Obecnie w Polsce znajduje się aż 36 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie.